Arabuluculuk, uyuşmazlık konusu olan bir davada taraflar arasında anlaşmazlıkların çözümünde arabulucunun görevlendirildiği alternatif bir uyuşmazlık çözüm yöntemidir.
Arabuluculuk, tarafların anlaşmazlıklarını kendi aralarında, hukuk mahkemelerine gitmeden, arabulucunun yönlendirmesiyle çözmelerini amaçlar. Arabuluculuk, tarafların anlaşmazlık konusunda karşılıklı bir çözüm bulmalarını hedefler ve bu sayede uzun süren hukuk süreçleri önlenebilir.
Türk hukukunda, arabuluculuk hizmeti, 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu’na göre yürütülmektedir. Arabuluculuk, tarafların karşılıklı anlaşması sonucunda, tutulan tutanaklarla birlikte mahkemeye sunulur ve hakim tarafından onaylanması halinde hukuki bir geçerlilik kazanır.
Arabuluculuk, özellikle ticari uyuşmazlıklar, işçi-işveren uyuşmazlıkları, aile uyuşmazlıkları, komşuluk uyuşmazlıkları ve tüketici uyuşmazlıkları gibi birçok alanda kullanılabilen bir yöntemdir. Ancak, bazı uyuşmazlık türleri arabuluculuk yoluyla çözüme kavuşturulmak zorundadır.
Türk hukukunda, arabuluculuk zorunlu tutulduğu konular şunlardır:
İşçi-işveren uyuşmazlıkları: İş Kanunu’na göre, işçi ve işveren arasında doğan işçi-işveren uyuşmazlıklarının öncelikle arabuluculuk yoluyla çözümlenmesi zorunludur. Bu kapsamda, işçi veya işveren arabuluculuk yapmadan doğrudan dava açamaz.
Tüketici uyuşmazlıkları: Tüketici haklarına ilişkin olarak düzenlenen kanunlar uyarınca, tüketicilerin satıcı veya sağlayıcılarla yaşadığı uyuşmazlıkların öncelikle arabuluculuk yoluyla çözümlenmesi gerekmektedir. Bu tür uyuşmazlıklarda, tüketici hakem heyeti veya tüketici mahkemeleri arabuluculuk tutanağını talep ederler.
Kat mülkiyeti uyuşmazlıkları: Kat Mülkiyeti Kanunu’na göre, kat malikleri arasında doğan uyuşmazlıkların öncelikle arabuluculuk yoluyla çözümlenmesi gerekmektedir. Bu kapsamda, kat malikleri mahkemeye doğrudan başvurmadan önce arabuluculuk yapmak zorundadırlar.
Bunun yanı sıra, 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu’na göre, uyuşmazlığın konusu ne olursa olsun, tarafların anlaşması halinde arabuluculuk yöntemi tercih edilebilir.
